Text Practice Mode
Bức thư số 25: Đôi dòng về chỉnh đốn bản thân - Seneca, những bức thư đạo đức - Người dịch: Andy Luong
created Aug 14th, 13:06 by Trà Phạm
0
894 words
9 completed
0
Rating visible after 3 or more votes
00:00
Bạn thân mến!
Ta sẽ cần những cách thức tiếp cận khác nhau với hai người bạn của chúng
ta. Một người cần phải được chỉ bảo để loại bỏ những thói xấu của ông ta,
người còn lại cần phải mạnh tay hơn để giúp ông ta phá vỡ chúng. Tôi sẽ
thẳng thắn mà nói trắng mọi thứ, vì nếu tôi không thực lòng quý trọng ổng,
tôi sẽ không phải xúc phạm ổng như vậy làm gì.
“Gì cơ?” Bạn hỏi “Ông không định thu nạp một học trò ở tuổi tứ tuần đấy
chứ Seneca?”. Nghĩ đến tuổi của ông ta đi, người ở tuổi ấy sẽ rất bảo thủ
và khó để bị thuyết phục đấy. Sẽ không thể chỉnh đốn ông ta. Bởi người
ta chỉ đúc tượng khi sáp còn mềm”. Thú thực tôi cũng không chắc
mình sẽ thành công, nhưng tôi thà thất bại trong cố gắng còn hơn là
ngồi không nhìn ông ta như vậy. Và tôi cũng sẽ không từ bỏ hy vọng
của mình: ngay cả người bị liệt hay tai biến nhiều khi còn có thể khỏinếu bạn cứ cố gắng kiên trì, và nếu bạn bắt họ làm đi làm lại những
thứ có ích cho họ mà ý chí của họ có thể đã từ bỏ.
Thực lòng tôi cũng chẳng có nhiều hy vọng với người còn lại, trừ một điều
là ông ta còn biết ngượng trước những thói xấu của chính mình. Chúng ta
cần nuôi dưỡng cái dấu hiệu xấu hổ ấy: một khi nó chắc chắn trong đầu ông
ta, sẽ còn hy vọng. Bởi ông ta là một người lão luyện, ta cần tiếp cận một
cách cẩn thận hơn, để ổng không từ bỏ. Và chưa khi nào cơ hội ấy đến rõ
rệt như lúc này, khi ông ta đang đang sống trong thanh tịnh và có thời gian
để nhìn lại và chỉnh đốn đời mình. Sự dịu bớt này của ông ta đã đánh lừa
người khác, nhưng không thể lừa được tôi: tôi tin những thói xấu của ông ta
sẽ trở lại và nguy hiểm hơn, vì tôi biết chúng chưa mất mà chỉ tạm thời
không hoạt động mà thôi. Tôi sẽ dành vài ngày để nghĩ thêm về điều này và
xem xem ta có thể làm gì.
Còn với bạn, hãy cho thấy sự dũng cảm của bạn, bằng cách từ bỏ đống
hành lý của mình đi. Gần như không có gì ta sở hữu là cần thiết. Hãy để
ta về với quy luật tự nhiên, và giàu có là điều đã đợi sẵn. Những thứ ta cần
thì luôn có sẵn hoặc rất rẻ: bánh mỳ và nước lọc là những thứ tự nhiên yêu
cầu. Không ai là quá nghèo cho những thứ đó, và ai có thể kiểm soát những
ham muốn của mình đơn giản như vậy sẽ có thể cạnh tranh về hạnh phúc
với Jupiter, như những gì Epicurus đã nói đến. Nhân tiện nhắc đến ông ta,
tôi sẽ trích một câu nói của Epicurus:
Hãy làm mọi thứ như thể Epicurus đang quan sát bạn.
Hiển nhiên sẽ rất có lợi nếu thiết lập một kế hoạch về thời gian và có
một người theo dõi bạn, người mà bạn nghĩ có thể khiến bạn thay đổi
bản thân. Để chắc chắn, sẽ vĩ đại hơn rất nhiều nếu bạn sống như thể
những người thông thái (mà bạn ngưỡng mộ) luôn bên bạn. Nhưng tôi thậm
chí có thể hài lòng với chỉ: hãy để mọi thứ bạn làm được hoàn thành
như thể có ai đó chứng kiến. Ở một mình khuyến khích mọi thói xấu
của ta. Chỉ khi bạn đã tiến bộ đến một mức nhất định, khi có thể tự làm
người chứng kiến cho chính mình thì hãy thôi nghĩ về họ; nhưng trong lúcnày, hãy để họ canh giữ và che chở cho bạn. Hãy nghĩ đến Cato, hay Scipio,
hay Laelius, hay bất cứ ai khác mà ngay cả hoàn cảnh tồi tệ nhất cũng
không thể ngăn họ chặn đứng những lỗi lầm hay thói xấu của họ. Khi bạn
có họ ở bên, bạn sẽ không cho mình làm điều gì trái với phẩm cách của
mình.
Khi bạn đã thành công với điều đó, và có chút bản lĩnh trong ánh mắt hay
phong thái, tôi nghĩ bạn có thể theo lời khuyên tiếp theo của Epicurus:
Lúc mà bạn cần phải thu mình vào trong nhất lại chính là lúc mà hoàn cảnh
bắt bạn phải ở giữa đám đông.
Ý câu nói ấy là ta cần phải khiến mình khác biệt với đám đông. Tuy nhiên,
khi mà tâm trí bạn chưa thực sự ổn định, hãy tìm kiếm một ai đó; vì
gần như tất cả mọi người đều tốt đẹp hơn khi có người khác nhìn vào –
bất kể người đó quen bạn hay không. Câu nói này của Epicurus là cho
những người thông thái hay người đã gần đến được cảnh giới ấy, còn nếu
không, người đó nên ở giữa đám đông để tránh phải ở một mình.
Một mình, anh ta sẽ ở quá gần một người xấu xa nguy hiểm.
Tạm biệt!
Ta sẽ cần những cách thức tiếp cận khác nhau với hai người bạn của chúng
ta. Một người cần phải được chỉ bảo để loại bỏ những thói xấu của ông ta,
người còn lại cần phải mạnh tay hơn để giúp ông ta phá vỡ chúng. Tôi sẽ
thẳng thắn mà nói trắng mọi thứ, vì nếu tôi không thực lòng quý trọng ổng,
tôi sẽ không phải xúc phạm ổng như vậy làm gì.
“Gì cơ?” Bạn hỏi “Ông không định thu nạp một học trò ở tuổi tứ tuần đấy
chứ Seneca?”. Nghĩ đến tuổi của ông ta đi, người ở tuổi ấy sẽ rất bảo thủ
và khó để bị thuyết phục đấy. Sẽ không thể chỉnh đốn ông ta. Bởi người
ta chỉ đúc tượng khi sáp còn mềm”. Thú thực tôi cũng không chắc
mình sẽ thành công, nhưng tôi thà thất bại trong cố gắng còn hơn là
ngồi không nhìn ông ta như vậy. Và tôi cũng sẽ không từ bỏ hy vọng
của mình: ngay cả người bị liệt hay tai biến nhiều khi còn có thể khỏinếu bạn cứ cố gắng kiên trì, và nếu bạn bắt họ làm đi làm lại những
thứ có ích cho họ mà ý chí của họ có thể đã từ bỏ.
Thực lòng tôi cũng chẳng có nhiều hy vọng với người còn lại, trừ một điều
là ông ta còn biết ngượng trước những thói xấu của chính mình. Chúng ta
cần nuôi dưỡng cái dấu hiệu xấu hổ ấy: một khi nó chắc chắn trong đầu ông
ta, sẽ còn hy vọng. Bởi ông ta là một người lão luyện, ta cần tiếp cận một
cách cẩn thận hơn, để ổng không từ bỏ. Và chưa khi nào cơ hội ấy đến rõ
rệt như lúc này, khi ông ta đang đang sống trong thanh tịnh và có thời gian
để nhìn lại và chỉnh đốn đời mình. Sự dịu bớt này của ông ta đã đánh lừa
người khác, nhưng không thể lừa được tôi: tôi tin những thói xấu của ông ta
sẽ trở lại và nguy hiểm hơn, vì tôi biết chúng chưa mất mà chỉ tạm thời
không hoạt động mà thôi. Tôi sẽ dành vài ngày để nghĩ thêm về điều này và
xem xem ta có thể làm gì.
Còn với bạn, hãy cho thấy sự dũng cảm của bạn, bằng cách từ bỏ đống
hành lý của mình đi. Gần như không có gì ta sở hữu là cần thiết. Hãy để
ta về với quy luật tự nhiên, và giàu có là điều đã đợi sẵn. Những thứ ta cần
thì luôn có sẵn hoặc rất rẻ: bánh mỳ và nước lọc là những thứ tự nhiên yêu
cầu. Không ai là quá nghèo cho những thứ đó, và ai có thể kiểm soát những
ham muốn của mình đơn giản như vậy sẽ có thể cạnh tranh về hạnh phúc
với Jupiter, như những gì Epicurus đã nói đến. Nhân tiện nhắc đến ông ta,
tôi sẽ trích một câu nói của Epicurus:
Hãy làm mọi thứ như thể Epicurus đang quan sát bạn.
Hiển nhiên sẽ rất có lợi nếu thiết lập một kế hoạch về thời gian và có
một người theo dõi bạn, người mà bạn nghĩ có thể khiến bạn thay đổi
bản thân. Để chắc chắn, sẽ vĩ đại hơn rất nhiều nếu bạn sống như thể
những người thông thái (mà bạn ngưỡng mộ) luôn bên bạn. Nhưng tôi thậm
chí có thể hài lòng với chỉ: hãy để mọi thứ bạn làm được hoàn thành
như thể có ai đó chứng kiến. Ở một mình khuyến khích mọi thói xấu
của ta. Chỉ khi bạn đã tiến bộ đến một mức nhất định, khi có thể tự làm
người chứng kiến cho chính mình thì hãy thôi nghĩ về họ; nhưng trong lúcnày, hãy để họ canh giữ và che chở cho bạn. Hãy nghĩ đến Cato, hay Scipio,
hay Laelius, hay bất cứ ai khác mà ngay cả hoàn cảnh tồi tệ nhất cũng
không thể ngăn họ chặn đứng những lỗi lầm hay thói xấu của họ. Khi bạn
có họ ở bên, bạn sẽ không cho mình làm điều gì trái với phẩm cách của
mình.
Khi bạn đã thành công với điều đó, và có chút bản lĩnh trong ánh mắt hay
phong thái, tôi nghĩ bạn có thể theo lời khuyên tiếp theo của Epicurus:
Lúc mà bạn cần phải thu mình vào trong nhất lại chính là lúc mà hoàn cảnh
bắt bạn phải ở giữa đám đông.
Ý câu nói ấy là ta cần phải khiến mình khác biệt với đám đông. Tuy nhiên,
khi mà tâm trí bạn chưa thực sự ổn định, hãy tìm kiếm một ai đó; vì
gần như tất cả mọi người đều tốt đẹp hơn khi có người khác nhìn vào –
bất kể người đó quen bạn hay không. Câu nói này của Epicurus là cho
những người thông thái hay người đã gần đến được cảnh giới ấy, còn nếu
không, người đó nên ở giữa đám đông để tránh phải ở một mình.
Một mình, anh ta sẽ ở quá gần một người xấu xa nguy hiểm.
Tạm biệt!
saving score / loading statistics ...